Doel van dit soort analyses

De instrumentale muziek, zoals we die bijvoorbeeld kennen in de vorm van de symfonieën van onze grote componisten, is als bij de grote theaterwerken de vormgeving van een ideeën-wereld, zij het van een abstracte. Veel meer dan men doorgaans vermoedt is bijvoorbeeld een symfonie van Beethoven logisch en samenhangend te analyseren en te duiden, zonder daarbij tot arbitraire interpretaties te vervallen. Thema’s, toonaarden, instrumenten en de muzikale vormen zijn niet zomaar gekozen opdat het “lekker” klinkt, maar bewust om samenhangende gedachten en een dramatisch, psychologisch proces muzikaal weer te geven.

Het dramatische, psychologische ‘verhaal’

In deel I van zijn vijfde symfonie beschrijft Beethoven hoe het noodlot de mens treft en zijn eerste spontane, maar niet adequate reacties daarop. In je zelf balans zoeken is op zich goed maar blijkt geen verweer tegen het noodlot. Simpelweg ’terugslaan’ blijkt zinloos.
Teruggeworpen op onszelf beginnen we in deel II in eigen wezen opbeurende krachten te zoeken. Geleidelijk ontwikkelen we wilskracht om het noodlot te lijf te gaan. Maar alleen wilskracht is niet voldoende. We weten immers nog steeds niet hoe het lot te pareren.
In deel III slaat dan ook de wanhoop toe. Maar de ontwikkeling van wilskracht blijkt niet tevergeefs geweest. In het onderbewustzijn heeft zich juist daardoor een krachtige gedachte-impuls ontwikkeld, die in het Trio als een explosieve opwelling omhoog komt. Als deze opwelling lieflijker en lichter wordt brengt zij ons naar hogere sferen, waardoor we leren te relativeren.
Daardoor hervinden we triomferend in deel IV in onszelf de bron van scheppingskracht en bewustzijn. Die brengt ons tot inzicht in het samenspel van goed en kwaad. Dat inzicht maakt de opening vrij om de oorspronkelijk negatieve krachten te neutraliseren. Twijfels blijven, maar zijn van een andere orde geworden. Een enorme opbeurende en bevrijdende energie stroomt ons toe.

De notatie van de analyse 

De analyse is beschreven synchroon met het muzikale gebeuren en probeert als het ware in gedachten te vangen, wat de muziek ons in haar ontwikkeling wil laten beleven.
Alle muzikale frasen worden achtereenvolgens in tekstblokken muzikaal geanalyseerd en levensbeschouwelijk geduid.

Ieder blok wordt afgesloten met een schematische notatie, die aangeeft wat welke instrumenten in die frase laten horen.
Dat is een notatie-wijze, die Maarten Zweers heeft ontwikkeld en al 30 jaar bij zijn voordrachten gebruikt om ook de muzikaal volstrekte leek te laten ontdekken, hoe de muziek zijn eigen verhaal vertelt en bijdraagt aan het dramatische gebeuren.
Hij noemt het de ‘partituur in woorden’.
Nadat de tekst is gelezen – en het is aan te raden dat in het begin in gedeelten te doen –  kan men bij het luisteren naar een opname van de muziek met ondersteuning van de opeenvolgende stukken van de ‘partituur in woorden’ tot een bewustere en daardoor ook gevoelsmatig dieper reikende beleving van de muziek komen.