Doel van dit soort analyses

De instrumentale muziek, zoals we die bijvoorbeeld kennen in de vorm van de symfonieën van onze grote componisten, is als bij de grote theaterwerken de vormgeving van een ideeën-wereld, zij het van een abstracte. Veel meer dan men doorgaans vermoedt is bijvoorbeeld een symfonie van Beethoven logisch en samenhangend te analyseren en te duiden, zonder daarbij tot arbitraire interpretaties te vervallen. Thema’s, toonaarden, instrumenten en de muzikale vormen zijn niet zomaar gekozen opdat het “lekker” klinkt, maar bewust om samenhangende gedachten en een dramatisch, psychologisch proces muzikaal weer te geven.

Het dramatische, psychologische ‘verhaal’

Bruckners vierde symfonie beschrijft de innerlijke zoektocht van de mens naar geestelijke vernieuwing en verruiming. De basisprincipes en struikelblokken bij deze zoektocht gelden voor iedere mens, zijn universeel en natuurlijk. De aard en frequentie van de ups en downs bij de zoektocht, zoals in deze symfonie verklankt, zijn daarentegen persoonlijk en voor iedere mens verschillend.

In zijn symfonieën heeft Bruckner steeds voorbeelden van deze menselijke zoektocht uitgedrukt.

Velen van ons zijn, bewust of onderbewust, doordrongen van het belang van geestelijke vernieuwing en verruiming voor de mens in de nieuwe tijd. Dit verklaart stellig de toenemende populariteit van Bruckner’s werk.

De notatie van de analyse 

De analyse is beschreven synchroon met het muzikale gebeuren en probeert als het ware in gedachten te vangen, wat de muziek ons in haar ontwikkeling wil laten beleven.
Alle muzikale frasen worden achtereenvolgens in tekstblokken muzikaal geanalyseerd en levensbeschouwelijk geduid.

Ieder blok wordt afgesloten met een schematische notatie, die aangeeft wat welke instrumenten in die frase laten horen.
Dat is een notatie-wijze, die Maarten Zweers heeft ontwikkeld en al 30 jaar bij zijn voordrachten gebruikt om ook de muzikaal volstrekte leek te laten ontdekken, hoe de muziek zijn eigen verhaal vertelt en bijdraagt aan het dramatische gebeuren.
Hij noemt het de ‘partituur in woorden’.
Nadat de tekst is gelezen – en het is aan te raden dat in het begin in gedeelten te doen –  kan men bij het luisteren naar een opname van de muziek met ondersteuning van de opeenvolgende stukken van de ‘partituur in woorden’ tot een bewustere en daardoor ook gevoelsmatig dieper reikende beleving van de muziek komen.